Таттуу алча - бул өтө эле каприздүү маданият жана жакынкы убакка чейин аны Россиянын борбордук бөлүгүндө өстүрүү мүмкүн эместей сезилген. Бирок Fatezh сорту суукка чыдамкайлыгы жана кургакчылыкка чыдамдуулугу менен айырмаланат.
Алчанын Фатеж түрүнүн сүрөттөлүшү
Алчанын Фатеж түрлөрү 2001-жылы селекционер А.И. Евстратов Бүткүл россиялык багбанчылык жана питомниктерди тандоо жана технология институтунун базасында. Тукумдук ыкма катары Ленинград сарысын акысыз чаңдаштыруу колдонулган.
Бул сорт Москва чөлкөмү үчүн идеалдуу, Борбордук аймак үчүн зоналанган. Алчанын үшүккө туруштук берүүсү Россиянын борбордук бөлүгүндөгү өзгөрүлүп туруучу климаттан аман өтүүгө мүмкүнчүлүк берет, бирок Фатеж Сибирдин катуу суугуна туруштук бере албайт. Бактын бүчүрлөрү аязга эң аз туруштук берет.
Бактар 3-5 метрге чейин жетет. Таажы тоголок, тоголок, жайылып, бутактары же тик бурчта, же ылдый багытта өсөт. Атып, түз, коюу, түстүү күрөң болот.
Жалбырактары чоң көлөмдүү, учтуу, узун формасы менен айырмаланат. Четтеринде жалбырактын жакшылап тизилиши менен алкакталган. Үстү жылмакай, жалтырак, кочкул жашыл.
Фатеж алчасынын гүлдөрү ак түстө. Жүрөк сымал жумурткалар бир жылдык бүчүрлөрдө жана букет бутактарда пайда болот.
Бул сорт орто эрте, биринчи түшүмдү 4-5 жылдык бак-дарактын өмүрүндө эле алууга болот. Мөмө-жемиштер июлдун ортосунда толук бышып жетилет. Жаш курагы 10 жылдан ашпаган жаш бактан 30 кг чейин мөмө-жемиш алынат, андан кийин бул көрсөткүч 50 кгга чейин өсөт.
Фатеж өз-өзүн-өзү жемишсиз, андыктан дарак түшүм бере башташы үчүн, анын чаңдашына кам көрүү керек. Тажрыйбалуу багбандар алчанын башка түрлөрүн отургузууну сунуш кылышат, мисалы, Ипут, Крым, Радица ж.б.
Мөмө-жемиш мүнөздөмөлөрү
Фатеж алчасынын мөмөлөрү тегерек формада, орточо алганда салмагы 4 граммдан 6 граммга чейин. Тери жылмакай, жалтырак, кызыл-сары түстө. Мындай мөмөлөрдүн эти тыгыз, ширелүү, ачык кызгылтым түстө. Таш целлюлозадан оңой бөлүнөт, сүйрү формасы жана ачык көлөкөсү бар.
Мөмөнүн даамы таттуу жана кычкыл. Даам татуу көрсөткүчү 4,5-4,7 баллды түзөт. Fatezh мөмөлөрү узак сактоо мөөнөтү жана жакшы ташуу жөндөмдүүлүгү менен айырмаланат. Ошондой эле, термикалык дарылоо учурунда мөмөнүн териси жарылбайт.
Артыкчылыктары жана кемчиликтери
- Бак тез өсүп, жашоонун 4-5-жылдарында эле түшүм бере баштайт;
- Бойго жеткенде, Фатеж алчасы 50 кг чейин түшүм берет:
- Суукка туруштук берүүнүн жогорулашы:
- Грибоктук ооруларга каршы иммунитет;
- Мындай мөмө-жемиштер транспортко жакшы чыдайт, узак убакытка чейин сакталат, анын даамы мыкты.
- Дарак өзүн-өзү жемиштүү кылат жана түшүмдү көбөйтүү үчүн чаңдаштыргычты талап кылат;
- Сагыз агымынын тенденциясы.
Отургузуу жана кетүү
Алчаңызды сайтка отургузаардан мурун, туура көчөттү тандап алышыңыз керек. Бак тез эле жаңы жерге тамыр жайышы үчүн, төмөнкү сунуштарды кармануу керек:
- Көчөттөрдү текшерилген питомниктерден сатып алганыңыз оң.иштетүү пландаштырылган аймакта жайгашкан. Болбосо, завод климатташтыруу процессинен өтүшү керек.
- Көчөттүн ден-соолугунун негизги көрсөткүчү - бул күчтүү, бутактуу тамыр системасы. Кесилген жердин түсү ачык түстө болушу керек;
- Көчөттүн таажысы болжол менен 40 сантиметрдей 3-4 бутактан турушу керек;
- Көчөттөр 1-2 жаш курагында тамырлап кетиши толук ыктымал.
Эгерде көчөт ачык тамыр системасы менен сатылып алынган болсо, анда аны отургузуу жазында гана ийгиликтүү болот. Жабык тамыр өсүмдүктөрүн жазда да, күздө да отургузса болот.
Жерге туура жер тандап алуу - конуу ийгиликтүү жүргүзүлүшүнүн ачкычы.
- Cherry Fatezh жакшы жарыктандырууга жана катуу шамалдан коргоого муктаж. Эң жакшысы сайттын түштүк же түштүк-батыш тарабын тандаңыз.
- Ошондой эле, бул сорт адырларда жакшы өсөт, адырларда эмес. Жердин катмарын 50 сантиметр чачып, жердин деңгээлин өзүңүз көтөрсөңүз болот.
- Туруктуу нымдуулукту болтурбоо үчүн жер астындагы терең суулары бар жерлерди тандап алуу сунушталат.
Таттуу алча кумдуу же орто саздуу топуракты жакшы көрөт, анткени алардын ным жакшы өткөрөт. Фатеж баарынан да кумдуу, чымдуу же чопо топурактуу жерлерде өсөт.
Кыш мезгилинде топурак сугарылып турушу үчүн, күздөн баштап алча үчүн көчөттөрдү отургузуу үчүн чуңкур даярдалган. Чукурлар бири-биринен 3 метр аралыкта тартылып, диаметри 80 сантиметр, тереңдиги 50-60. Андан кийин түбүн бошотуп, топурактын жогорку, түшүмдүү катмары менен аралаштырылган 2 чака гумусту куюшат.
Чукурга отургузуудан мурун төмөнкүлөрдү кошуңуз:
- 1 килограмм күл;
- 400 грамм суперфосфат;
- 100 грамм натрий сульфаты.
Бакты ыңгайлуу кылып, жакшы түшүм алуу үчүн кумдуу топуракка 2 чака чопо, чопо топуракка 2 чака кум кошуңуз. Үстүнө топурак аралашмасын төк.
Гилас отургузганда, багбандар, адатта, төмөнкү иш-аракеттердин алгоритмин сакташат:
- Алгач, көчөттүн таянычы болуп турган казык орнотулган.
- Чуңкурдун борборунда дөңсөө куруп, ага көчөттөрдү коюп, тамырларды кылдаттык менен жайып салуу керек.
- Андан кийин бакты таянычка байлап, кылдаттык менен жер менен каптап, аны акырындык менен басат. Тамыр жакасы жердин деңгээлинен 3-5 сантиметр жогору болушу керек.
- Акыркы этапта, жерден ролик курулуп, алча көп сугарылып, андан кийин топурак чым же гумустун жардамы менен тегизделет.
Өсүү шарттары
- Алчаны сезондо 3 жолу сугарып туруңуз, Жаш бакка 30-40 литр, чоң кишиге 50-60 литр суу сарпталат.
Ар бир сугаруунун алдында, тамырга ным тез кирип кетиши үчүн, магистралга жакын тегерекчени жумшартуу керек.
- Кыркуу.
- Cherry Fatezh бүчүрлөрүнүн активдүү өсүшү менен айырмаланат жана таажы өтө коюу болуп кетпеши үчүн, аны жыл сайын кесүү керек. Бул процедура жазында, дарактын үстүндө бүчүрлөр шишип баштай электе жүргүзүлөт. Бир жылдык бутактар 1/5 бөлүккө кесилет.
- Дарак 5 жашка чыккандан кийин интенсивдүү өсүү баскычы токтойт, ал эми таажы пайда болгондо таждын ичинде өсүп турган бутактарды же керексиз коюуланган бутактарды алып салуу керек.
- Күзүндө санитардык кесүүнү жүргүзүү керек, анын жүрүшүндө бардык оорулуу, кургак же жабыркаган бутактар алынат.
Бардык кесимдер бакча лактары менен иштетилиши керек.
- Cherry Fatezh, башка дарактар сыяктуу эле, өз убагында жана туура тамактандырууга муктаж.
Бардык жер семирткичтерди таажынын диаметри боюнча чачуу керек, бирок сөңгөктүн өзүнө эмес, анткени тамырга жакын тамырлар азык сиңирбейт.
- Бактын түбүндө бүчүр ачардан мурун, 2 аш кашык карбамид, калий сульфатын жана 20 литр сууга суюлтулган “Агрикол” минералдык комплексин кошуу керек.
- Гүлдөгөндөн кийин түшүмдүн бышып жетилиши үчүн алчага күч керек. Магистралга жакын тегеректеги жер 30 литр суу менен 6 аш кашык минералдык жер семирткич жана 6 стакан органикалык жер семирткич менен сугарылат.
- Түшүм жыйналгандан кийин ар бир дарактын түбүнө 200 грамм суперфосфат, 100 грамм минералдык жер семирткичтер жана 100 грамм калий сульфаты куюлат, андан соң алча көп сугарылат.
- Гүлдүн бүчүрлөрү пайда болгон учурда таажы өсүү стимулятору менен чачыратылат.
Алчаны кык менен уруктай албайсыз, анткени ал кышында тамырдын тоңушун шартташы мүмкүн.
- Ошондой эле Фатежди топурактан тазалап, жумшартып туруу керек.
Алчанын көбөйүшү
Алчаны сапаттуу көбөйтүү, башкача айтканда, каалаган сорттун бардык мүнөздөмөлөрүн сактоо менен, кыйыштыруу жолу менен гана мүмкүн болот. Дарак уруктан өстүрүлгөндө, ал ата-эненин дарагына мүнөздүү өзгөчөлүктөргө ээ болбойт.
Көбүнчө алчаны алчага кыйыштырышат, бирок бул учурда тамырдын, башкача айтканда, кыйыштырылган дарактын туруктуу жана чыдамдуу болушу шарт. Алчага да кыйыштырсаңыз болот, бул ыкма багбандар арасында абдан популярдуу, анткени көпчүлүк учурда ал ийгилик менен аяктайт, анын үстүнө бир бактан ар кандай өсүмдүктөрдү жыйнап алууга болот.
Алчаны кыйыштыруу марттын башынан сентябрдын ортосуна чейин жүргүзүлүшү мүмкүн. Жол-жобону жүзөгө ашырууда вакцина суук түшкөнгө чейин тамыр жайып кетишине жетишүү үчүн убакытты эсептеп чыгышыңыз керек... Эң жакшы убакыт - кампада активдүү шире агымы болгон жаз мезгили деп эсептелет.
Алчаны кыйыштыруунун бир нече жолу бар, бирок копуляция жолу менен кыйыштыруу (кесүү) эң жакшы натыйжаларды берет.
Жазгы кыйыштыруу иштерин жүргүзүү үчүн, алдын-ала кыюуларды даярдаш керек, алар адатта күздүн аягында, бардык жалбырактар түшкөндөн кийин кесилет. Жай жана сентябрь айларында алчага жаңы кесилген калемчелер менен кыйыштырышат, алардын туурасы 5-7 миллиметр, ал эми узундугу 10-15 сантиметр болушу керек.
Копуляция жолу менен кыйыштыруу үчүн тамырдын түбү менен электин калыңдыгы бирдей болушу керек. 2 жаштан ашпаган кыюулар эң жакшы тамыр алат.
- Даярдалган бутактарда 3 сантиметрге жакын курч бычак менен кыйгач кесилген.
- Ушул кесилген жерлердин ортосунда тилмелер (жырыктар) жасалат, бул кесилген жерлерди тыгыз бириктирүүгө мүмкүндүк берет.
- Бекитилген запас жана трансплантат электр лентасы, скотч, полиэтилен пленкасы же башка ушул сыяктуу материалдар менен оролот.
- Андан кийин желим баштык кыйыштырылган сабакка тагылып, кыйыштырылган жердин ылдый жагына байланат. Дарак 2 жума ушул абалда болушу керек. Бул убакыттын ичинде вакцина тамыр алып, бардык жардамчы материалдарды алып салууга болот.
Бул сорттун өзгөчөлүктөрү
- Негизги айырмалоочу өзгөчөлүгү - Фатеж алчасынын мөмөсүнүн түсү, ал мындай дарактардын башка популярдуу сортторунан кыйла айырмаланат. Кадимки Бургундия же кочкул кызыл түстүн ордуна, жемиштер сары тактар менен ачык кызыл түскө ээ.
- Фатеж ошондой эле тоголок формасында болгон таажысы менен айырмаланып, бутактары ылдый карай өсөт. Бул түзүлүш алча бактарына мүнөздүү эмес.
- Дарактын өсүшү көбүнчө 3 метрдин тегерегинде токтойт, ал эми башка сорттору орто эсеп менен 4,5-5 метрге чейин өсөт.
- Сорттун түшүмдүүлүгү эң жогорку деңгээлде калууда, бойго жеткен бак 50 килограммга чейин жемиш бере алат.
Оорулар жана зыянкечтер
Алчанын «Фатеж» сорту зыянкечтерге жана көптөгөн ооруларга, атап айтканда монилиоз жана коккомикозго жакшы туруштук берүү менен айырмаланат. Бирок мындай дарактар сагыздын агымына жакын.
Сагыз - бул дарактын кабыгынан бөлүнүп чыккан, коюу, жабышчаак, саргыч түстөгү зат. Анын пайда болушунун бир нече себептери бар:
- Бактагы жаракат жана жаракат;
- Бутактарды тыкан эмес бутоо;
- Үшүк;
- Зыянкечтер;
- Нымдын ашыкча өлчөмү;
- Грибоктук оорулар;
- Азот жер семирткичтеринин же фитогормондордун көптүгү.
Профилактикалык иш-чара катары, сиз бактын эски кабыгын сактап калышыңыз керек, анткени ал ишенимдүү коргоо кызматын аткарат. Ошондой эле жазында жана күзүндө магистралды актоо сунушталат, күнгө күйүүдөн сактайт. Алчаны кышкы сууктан жана жаракалардын пайда болушунан сактоо үчүн скелеттин бутактарын жана сөңгөктү кагаз же төшөмө менен ороп коюңуз.
Эгер оору пайда болсо, ден-соолукка пайдалуу жер пайда болгонго чейин бычак менен жараны тазалайт, андан кийин бул жер жез сульфатынын эритмеси менен дезинфекцияланып, таза кол менен нигрол шпаклевкасынын жука катмарын сүйкөйт.
Оору менен күрөшүүнүн эң маанилүү кадамы - анын пайда болушунун себептерин жоюу.
Фатеж - Россиянын борбордук бөлүгүндө алча өстүргүсү келген багбандын кудайы. Бул сорт климатка жакшы каршылык жана жөнөкөйлүгү менен айырмаланат. Мындан тышкары, анын мөмөлөрү даамы жагынан мыкты жана коммерциялык иш-аракеттер үчүн мыкты.