Карлыгашылар биздин өлкөдө илгертен бери өстүрүлүп келген. Россияда, 11-кылымда эле, монахтар монастырь бакчаларында ушул мөмөнүн түрлөрүн өстүрүшкөн. Ошентип, карлыгач популярдуу карагат жана малинага караганда бир кыйла эртерээк колго үйрөтүлгөн. Азыр бул мөмөнүн жемиштери витаминдердин бай курамы, дарылык касиети жана даамдуу маргаритка вареньеси менен бааланат... Өсүмдүгү жөнөкөй эмес, Россиянын, Украинанын аймагында өссө дагы, анын отургузулушуна бардык жоопкерчилик менен мамиле кылуу керек. Бардык эрежелерге ылайык отургузулган карлыга 40 жыл бою жылына 10 кг чейин түшүм бере алат. Күзүндө карлыгачтарды отургузуу эрежелерин кененирээк карап чыгалы.
Конуу даталары
Карлыгаштар жазында да, күзүндө да отургузулат. Жазында, көчөттөрдү мүмкүн болушунча эртерээк, айрыкча апрелдин биринчи жарымында жасоо керек.... Өсүмдүктүн кышкы тыныгуу абалынан али чыга электиги маанилүү. Эгер бүчүрлөр гүлдөп баштаса, анда көчөттүн тамыр жайып кетүү мүмкүнчүлүгү азаят. Бирок убагында отургузулган бадал да күзүндө отургузганга караганда жазында жашоо деңгээлин начарлатат. Карлыгачты кайсы айда отургузасыз, сурасаңыз? Тажрыйбалуу багбандар регионго жараша август айынын аягында - сентябрь - октябрь айларынын башында карлыгачтарды отургузууну сунушташат - Москва облусу, Урал, Россиянын орто зонасы.
Күзгү отургузууга эң жакшы мезгил - сентябрдын акыркы жумасы жана октябрдын биринчи жумалары.... Бирок, аба-ырайына көңүл буруу керек. Эң башкысы, биринчи үшүк эки жумадан эрте болуп, жаш тамырлар тоңбойт. Ал эми көчөттүн тамыры ачык асманда куурап калбашы үчүн, күн тийбей, шамал жок күндү тандасаңыз жакшы болот.
Күзүндө отургузуу убактысын туура тандоо менен, өсүмдүк дээрлик 100% учурларда тамыр алат. Күзгү отургузуунун башка артыкчылыктарына төмөнкүлөр кирет:
- Суук аба ырайы башталганга чейин убакыт бар көчөттүн тамыры чыңалып, өсө баштады.
- Жазында катып калган өсүмдүк тез өнүгө баштайт.
- Кыш башталаардан мурун бадалдын айланасындагы топурак жакшы жана тыгыз болот.
- Күзүндө тамыр алган өсүмдүк, жазында вегетация мезгилин толук күч менен баштайт, бул кийинки күзгө чейин жаш бутактардын өсүшүн камсыз кылат.
Күзүндө карлыгачты отургузуу чоң кепилдик бергени менен, анын күндөрү менен кечикпөө өтө маанилүү.
Берилген убакыттар орточо. Сиз жашаган аймактын климатынан башташыңыз керек. Түштүк аймактар үчүн күндөр октябрь-ноябрь айларына жылышы мүмкүн, ал эми түндүк аймактар үчүн сентябрдын башы дагы ылайыктуу.
Эгер сиз туура датаны чечкен болсоңуз, ийгиликтүү отургузуу үчүн маанилүү учур - бул көчөттүн көчөтүн даярдоо.
Көчөттү кантип тандап, даярдайбыз
Көчөттү сатып алууда сөзсүз түрдө төмөнкү көрсөткүчтөргө көңүл буруңуз:
- Көчөттөрдүн жашы... Эки жылдан ашпашы керек, бойго жеткен өсүмдүк жайыраак тамыр жайып, жаңы шарттарга көнүп кетет.
- Тамырлардын саны жетиштүү... Алардын арасында узундугу 15 см ашкан үч же андан ашык скелет сөөктөр болушу керек, жана дагы көптөгөн булалуу тамырлар бар.
- Өсүмдүктүн аба бөлүгүнүн бутактары узундугу 30-40 см жетиши керек.
Көчөттү сатып алгандан кийин, аны отургузууга даярдашат. Бул талап кылат:
- Жалбырактарды алып салыңыз көчөттөн.
- Өсүмдүк өстүр кургак тамырлар.
- Көчөттү чопо массага батырыңызалдын ала даярдалган. Эритмени даярдоо үчүн 1 кг чопо жана кара топурак, 2 пакет Корневинди аралаштырып, 3 литр суу куюңуз.
Орун тандоо
Келечекте отургузуу үчүн туура жерди тандоо бирдей маанилүү. Бул жемиш бадалын кайда отургузуу керек? Дарактардын арасына карлыгаш отургузбаңыз, бул күндүн нурунун жетишсиздигин жаратат.... Карагат менен коңшулук өсүмдүккө да зыяндуу, анткени алар бир эле ооруларга жана зыянкечтерге көп дуушар болушат. Отургузаардан мурун ушул жерге карагат, буурчак өсүмдүктөрү, кызылча же картошка өстүрүлсө жакшы болот.
Топурак бош болуш керек, бадал өтө оор жана суу топуракта жакшы өспөйт. Эгер бакча участогунда жер астындагы суулар жогору болсо, анда карлыгачты эң бийик жерге отургузганыңыз жакшы, же болбосо ал үчүн жерден жасалма бийиктикти жаратканыңыз оң.
Бадалдарды туура жайгаштыруу бир эле мезгилде бир нече көчөттөрдү отургузууда да маанилүү. Карлыгач жакшы өсөт. Сегиз жаштагы бадалдын диаметри 2,5 метрге жетет.
Карлыгаштарды отургузуунун бир нече схемасы бар.:
- Сейрек жарашат... Мында бадалдар бири-биринен 1,5 метр аралыкта катар-катар отургузулуп, катар аралыктардын ортосунда 2 метр кеңдик калтырылат. 4-5 жылдан кийин өсүмдүктөр ушунчалык чоңоюп, үзгүлтүксүз бир тилке болуп калат.
- Жаш мөмөлүү дарактардын катар аралыгына отургузуу... Мындай шартта, карлыгач анын үстүндөгү таажылар жабыла баштаганга чейин жакшы өсөт. Андан кийин бадалдарды жаркыраган жерге көчүрүү керек.
- Айкалышкан схема... Өсүмдүктөр бири-биринен 75 см аралыкта катар-катар отургузулуп, 1 м катарлардын аралыгын сактап, бир нече жылдан кийин бадалдар жабыла баштаганда, аларды бирден кийин суюлтуп, өсүмдүктөрдүн бир бөлүгүн жаңы жерге отургузуу керек. Дагы бир эки жылдан кийин суюлтуу кайталанышы керек. Бул схема мөмөлөрдөн көбүрөөк түшүм алууга өбөлгө түзөт жана сайтта орунду кыйла үнөмдөйт.
Мол тушумду тездетип алуу учун, багбандар кээде бир чоң тешикке бирден эки көчөттү отургузуп, алардын ортосуна 20 см аралык таштап кетишет... Алгачкы жылдары түшүм чындыгында жакшы болот, бирок бадалдар жакында калыңдап, картайып баштайт. Анын үстүнө, алардын тамырлары ушунчалык чырмалышып, өсүмдүктөрдү отургузуу дээрлик мүмкүн болбой калат.
Көчөттөрдү даярдап, карлыгач үчүн жакшы жерди тандасаңыз, өсүмдүктү тикелей отургуза баштасаңыз болот.
Карлыгачты жазында жана күзүндө отургузуу технологиясы
Өсүмдүктү отургузуу төмөнкү кадамдарды камтыйт:
- Тандалган сайтта сизге керек күрөк штыктан башка жерди казба... Бул бардык шишиктерди талкалап, отоо чөптөрдү жок кылат.
- Чуңкур каз, анын көлөмү көчөттүн тамыр системасынан бир аз ашып кетиши керек, орто эсеп менен 50x50x50 см... Бул бир аз алдын-ала жасалышы керек - отургузуудан эки жума мурун. Жогорку түшүмдүү жер бир жагына, калганы экинчи жагына бүктөлүшү керек.
- Чукурду уруктандыруу... Анын 2/3 бөлүгү компост (1,5 чака), суперфосфат (300 г), чым (1,5 чака), күл (3 стакан), майдаланган акиташ (1 стакан) аралаштырылган түшүмдүү топурак менен толтурулушу керек. Жогорудан, дагы түшүмдүү топуракты кошуп, ушунун бардыгын 0,5 литр суу менен куюп коюу керек.
- Учууга чейин тешик ушул формада эки жума турушу керекошентип топурак жетиштүү деңгээлде отуруп калат.
- Түз конуу учурунда, көчөттү бир аз кыйшайтып, тешикке коюңуз... Бул учурда тамырдын жакасы тешикченин так борборунда жайгашып, тамырлар эки жагына түздөлүшү керек. Боштуктарга жол бербөө үчүн, тамырлардын ортосундагы жерди жер менен жабуу керек. Карлыгаштар адатта көчөттүн мурунку өскөн жерине караганда 5 см төмөн тереңдетилет (кабыктагы издерди байкоо оңой). Ошентип, өсүмдүктүн көмүлгөн бүчүрлөрүнөн кошумча тамырлардын жана бүчүрлөрдүн өсүшүнө шарт түзүлөт.
- Көчөттүн айланасындагы жер муктаж тебелеп-тепсеп, суу мол.
- Тешикке мульча кошуңуз 10 см катмарлуу чымдан же жалбырактардан.
Күзүндө отургузгандан кийин, жаш өсүмдүктөргө өзгөчө кам көрүү талап кылынбайт, жазга чейин аларга тийүүгө болбойт. Малч жана кардын жаашы көчөттөрдү кыштоого жардам берет. Кышында кар аз жаайт деп корксоңуз, анда кошумча түрдө крыжовникти жабуучу материалдар менен жылуулап алсаңыз болот.
Жазында отургузгандан кийин, Жашоо жана өсүү үчүн, өсүмдүктү кесүү. Бул учурда, аба бөлүгүн 10 см кесип, ар бир атууга 2-3 бүчүр калтырып. Күзгү отургузуу үчүн, мындай кесүү сунушталбайт. Эгер сиз аны жасоону чечсеңиз, анда бардык кесилген жерлерди бактын чайыры менен каптаңыз.
Бойго жеткен бадалды кантип туура көчүрүү керек
Катарларды суюлтуу менен отургузуу схемасын тандап жатканда, карлыгаштарды көчүрүүнүн эрежелерин билүү керек. Өсүмдүктөр жаңы жерге тамыр жайып кетиши үчүн, өсүмдүктөрдү күзүндө отургузуу керек. Бадалды жерден коопсуз алып чыгуу үчүн, эки жагын түбүнөн 30 см аралыкта казып алыңыз... Калың тамырларды кесүүгө болот, бул өсүмдүккө зыян келтирбейт. Андан соң, күрөктүн жардамы менен бадал топурактан алынып, топурак менен кошо полиэтиленге төшөлүп, жаңы отургузулган жерге көчүрүлөт. Бойго жеткен өсүмдүктү отургузуунун технологиясынын өзү көчөттөрдү отургузуудан айырмаланбайт.
Карлыга сыяктуу каприздүү эмес өсүмдүк ага туруктуу кам көрүүнү талап кылбайт. Ага бир жолу убакыт берүү жетиштүүбардык эрежелер боюнча отургузгандан кийин, жана өсүмдүк көп жылдар бою сизге даамдуу жана пайдалуу түшүм берет.